MFR Storytelling
12 november 2016 om 17:16 uur door Jan Taco te GussinkloDocument Humaine MFR 1966
2 augustus 2016 om 9:14 uur door Jan Taco te GussinkloMedische Faculteit Rotterdam 1966
Wat heeft de opleiding aan de Medische Faculteit Rotterdam (MFR) mij gebracht?
Naast een vakmatige training, heb ik in Rotterdam vooral innovatie leren waarderen denk ik nu. Neem de optimistische sfeer rond de kersverse vernieuwende opleiding Geneeskunde, de amicale omgang met docenten en medestudenten, het optrekken van spectaculaire hoogbouw, het fenomeen campus (de oceaanstomer de Seven Seas) en de practica (leermachines pathologie) en later de coassistentschappen. Maar vooral halverwege de studie Geneeskunde het Keuzepraticum, waarover dadelijk meer. Van al die ervaringen heb ik nog dagelijks plezier. Want actief in een 3e loopbaan, nu als adviseur/publicist rond medische innovaties zoals ehealth, social media en bigdata.
Ja, dat Keuzepracticum. Onlangs kon ik het niet nalaten om eens in de kelder van het Oogziekenhuis te gaan kijken of er nog iets herinnerde aan mijn Keuzepracticum bij de afd. Elektrofysiologie. Niets dus! Er bivakkeren nu vriendelijke administratief medewerkers. Ik denk achteraf dat met name de stageperiode van enkele maanden in het Oogziekenhuis heel bepalend is geweest. Alhoewel ik niet ben opgeleid tot oogarts, maar uiteindelijk internist ben geworden. Het aardige is dat ik destijds meteen volop werd ingeschakeld in het Oogziekenhuis. Als student-assistent ben ik aansluitend ook nog parttime aan het Oogziekenhuis verbonden gebleven. Het was een indrukwekkende ervaring dat de Hooggeleerde Prof. Henkes, niet te beroerd was om zelf proefpersoon te zijn bij elektrofysiologisch onderzoek naar de eigenschappen van het netvlies en optische centra in de hersenen.
Verleden, heden en toekomst
In mijn loopbaan heb ik heel veel aanstaand artsen onder mijn hoede gehad en ik verbeeld mij dat ik daarbij geput heb uit al deze ervaringen. Ik heb mensen enthousiast gemaakt voor Geneeskunde. Daarbij heb ik steeds meer aardigheid gekregen in de geschiedenis van ons vak. Maar vooral de verwondering bij nieuwe ontwikkelingen houdt mij in de greep. Het mooiste vind ik als ik verleden, heden en toekomst weet te verbinden.
Iets van mijn ervaringen heb ik hieronder bijeengebracht:
Kunstobservatie maakt betere dokters
3 mei 2016 om 7:57 uur door Jan Taco te GussinkloSchamper
De eerste reactie bij deze titel en het bijbehorende artikel op de website van Medisch Contact (MC) is een tamelijk schampere (quote): Heeft de waarde hoogleraar Jan Keunen al eens onderzocht of het helpt om in de boeken te kijken of de vakliteratuur bij te houden? En helpt het wellicht ook om in plaats van naar kunst naar patiënten te kijken en goed naar hen te luisteren? Toe maar! Naar mijn mening verdient de aanpak van deze Hoogleraar wel degelijk een serieuze benadering. Kuenen stelt dat kunst op zich de diagnostische vaardigheden verbetert, maar ook creatief denken en empathisch vermogen stimuleert. Mag ik de Hooggeleerde voorstellen om met zijn studenten binnenkort naar museum De Fundatie in Zwolle af te reizen? Los van zijn publicatie in MC had ik mij al voorgenomen over de huidige expositie van het werk van Rob Scholte te berichten.
De Fundatie
Of Rob Scholte daadwerkelijk iets bedoeld heeft in de zin zoals ik dat nu beschrijf is nog niet duidelijk. Maar als ik de honderden ’embroideries’ langs loop zie ik iets, dat vast aan de voorzijde niet te zien is. Namelijk dat identieke afbeeldingen aan de achterzijde (waar we nu immers tegen aankijken) een sterk individueel karakter hebben. Het is maatwerk. Soms met losse eindjes. Soms losse eindjes aan elkaar geknoopt. Incidenteel is nauwelijks te zien om welke voorstelling het daadwerkelijk gaat. Wat is de voorstelling, in medisch jargon de diagnose? Dat is naar mijn ervaring ook precies geneeskunde / geneeskunst. Het etiket is dan bijvoorbeeld Diabetes, maar daarachter gaat een individu schuil met een heel eigen verleden, toekomst en ziektebeeld. Hetzelfde maatwerk dat we nu concreet voorgeschoteld krijgen.
Experiment
De expositie heeft mij ook uitgedaagd tot een experiment. Ik heb een aantal foto’s gemaakt in de Fundatie en die aangeboden aan slimme softwareprogramma’s. WolframAlpha ziet de serie zigeunerinnetjes als een altaarstuk. Individuele beeldherkenning levert een interpretatie die wel in de buurt zit, maar toch beslist ver van de waarheid is (Caption Bot suggereert dat de zigeunerin een smart phone hanteert). Vervolgens ben ik gaan kijken of een bepaald kunstwerk (bijvoorbeeld het zigeunerinnetje) op internet kan worden teruggevonden. Voorstelbaar is dat lang niet altijd lukt, want sommige kunstwerken vertonen een soort spaghetti op de achterkant. Wanneer het niet lukt, bedenk ik dat ik eerst mijn foto’s naar spiegelbeeld moet converteren. Maar ook dan geen herkenning! Dat valt me toch tegen van Expertsystemen. Misschien ook hier een leermoment voor dokters? We moeten zelf blijven waarnemen!
Zwolle zonde dolle
Kortom, wanneer stappen de jonge dokters uit in Zwolle (expositie tot en met 18 september 2016)?
Door een noodlottig gebeuren
23 maart 2016 om 8:02 uur door Jan Taco te GussinkloWaterlooplein
Op weg naar een meeting in Amsterdam ga ik nog even langs het Waterlooplein. De man naast mij aan de marktkraam mompelt dat er hier niet zoveel bijzit. Hij doelt op een bakje met ansichtkaarten. Juist als ik een foto wil maken komt zijn hand in beeld. Het is vrijdag 18 maart 2016.
Ik heb -in alle bescheidenheid- een goede neus voor interessante vondsten. In het bakje zit een ansichtkaart uit Zwitserland. Een zwart-wit foto van een zomers landschap. Een dal met de omschrijving Meiringen gegen die Grimsel. Op het tekstgedeelte een Zwitserse postzegel, afgestempeld in Meiringen op 26 juli 1937. Geadresseerd (In Duits) aan de heer W.J. Scheffelaar, Officier van Gezondheid, 1e klasse, Breda, Zandberglaan 4. Een bijzondere tekst, die ik vertaald weergeef.
Beste Familie,
Toevalligerwijs kwam ik er zojuist achter dat u, beste heer dokter, uw ring heeft laten liggen. Het hotel zal hem u per post toezenden en we zullen hopen dat hij snel weer in uw bezit komt. Hopelijk bent u door het verlies niet al te zeer van slag. Uw adres gaf ik in het hotel. Hartelijke groet, uw Elli Frei.
Ring
De bewuste ring zal vast wel goed zijn aangekomen. Een huwelijksreis zal dit uitstapje naar Zwitserland niet geweest zijn, want ik weet te achterhalen dat dokter Scheffelaar al op 13 april 1928 te Utrecht trouwt met Catharina Wiersma. Ik lees dat Scheffelaar tijdens de mobilisatie in 1940 commando-arts is. Het is vervolgens wel een schok als vervolgens blijkt dat Scheffelaar in 1944 ‘door een noodlottig gebeuren’ zoals het in het vakblad wordt genoemd, is omgekomen. Achter dit verhullend taalgebruik gaat een bruut incident schuil. Door de Duitse bezetter is Scheffelaar daags na ‘Dolle Dinsdag’ geexecuteerd in zijn woonplaats Breda. Op de website van de Oorlogsgravenstichting wordt hieraan aandacht geschonken. Details zijn te lezen op pagina 358 van een geschiedschrijving. De ansichtkaart krijgt een inmiddels een heel andere betekenis. Misschien volgen nadere reacties?
De overtreffende APP
31 juli 2013 om 20:43 uur door Jan Taco te GussinkloBooming
Catalogus medische apps
Behoed uw APP voor een Waterloo!
APP, APPER, Het APPst… De overtreffende trap…Wie heeft de voortreffelijkste APP? Hoe door de ‘fog of war‘ het spoor toch niet bijster te raken? Door de bomen het bos te blijven zien. Toen EverywhereIM in 2010 voor het eerst alle apps uit de medische categorieën van de app stores van Google, Apple, Microsoft en BlackBerry categoriseerde liep de teller op tot 6.000 apps. Nu in juli 2013 is deze catalogus gegroeid tot bijna 40.000 apps. Mijn vriend en medicus Eric Edelman verkondigt hier de huidige inzichten in medische apps. Bestudeer de top 10 van aandachtspunten zodat u niet de mist in gaat….. U zult na lezing van dit bericht begrijpen waarom u in goede handen bent bij Eric Edelman.
Impressie cartoonist Ruben Ginghuis (5 augustus 2013)
Top Tien
1. Een app zal zomaar niet gevonden worden. Er zijn nu 40.000 min of meer medische apps. Vestig de aandacht op de app met een weldoordachte campagne. Gewoon in de app store loslaten is niet meer voldoende.
2. Ontwikkel niet alleen in uw eigen belang. Het is niet meer van deze tijd om via een app (of welk ander medium dan ook) een vorm van sluikreclame toe te passen. Een “adviserende” app van een farmaceut die alleen de eigen middelen aanbeveelt? Dat kan niet en doet meer imagoschade dan dat het u oplevert. Ontwikkel daarom tools die algemeen toepasbaar zijn en daadwerkelijk nuttig zijn. Neem ten minste ook concurrerende middelen op in de geboden informatie of ( nog beter) werk samen met andere partijen om één uitmuntende tool in de markt te zetten.
3. Medisch hulpmiddel? Dan CE-markeren. Er wordt al veel over geschreven, maar het is nog steeds belangrijk: een app die een rol speelt in het diagnostisch of therapeutisch proces van een patiënt is een medisch hulpmiddel en dient daarom CE-gemarkeerd te worden door de ontwikkelaar.
4. Ouderen zijn ook een doelgroep. De eerste vraag van nieuwe bewoners van een verzorgingstehuis is nu vaak: “Wat is het wifi-wachtwoord?” In sommige huizen heeft vast 70% een iPad.
5. De eerstvolgende groeimarkt voor professionele medische apps wordt decision support. Een arts kan niet alle protocollen meer onthouden, dus een mobiel apparaat of zijn/haar computer moet gaan helpen door adviezen te leveren. De arts blijft de beslissing nemen en dat kan alleen maar beter door de juiste informatie te hebben.
Congres Domus Medica (Jurist Erik Vollebregt) in okt. 2011
6. De groeimarkt voor zorgapps voor consumenten wordt remote monitoring. Oma krijgt binnenkort een smartphone verpakt in een horloge om haar pols die na valdetectie automatisch de kleinkinderen waarschuwt.
7. Serious gaming zal consumenten/patiënten onderwijzen en professionals helpen hun kennis en vaardigheden op te bouwen. Serious gaming is educatie met behulp van spel-elementen. Als deze twee delen met elkaar in verhouding liggen, zullen gebruikers met plezier leren, vaak zelfs zonder dat ze het doorhebben.
8. Overtuigd door serious gaming? Volg het keurmerk. Zonde als uw serious game niet voldoet aan het nieuwe Keurmerk Valide Games van de Dutch Society for Simulation in Healthcare (DSSH).
9. Ook apps zullen evidence-based worden. Als er wordt gezegd dat een app “therapietrouw verhoogt” of “kosten verlaagt” dan dient dat met degelijk wetenschappelijk onderzoek te worden onderbouwd.
10. Denk nu al na over andere hardware dan smartphones en tablets. Het zal niet lang duren voor dezelfde elementen als in huidige smartphones en tablets (touchscreen, spraakherkenning, gps, camera) ook in andere vormen beschikbaar zullen zijn. De eerste “smart” horloges en brillen zijn al in de maak.
Eric Edelman als Prins Willem II bij Waterloo (midden)
EverywhereIM
Eric Edelman heeft één jaar Kunstmatige Intelligentie gestudeerd, maar is in 2012 afgestudeerd als basisarts. Hij is nu werkzaam als medisch adviseur en projectmanager bij EverywhereIM, een klein bedrijf gevestigd in Naarden Vesting. EverywhereIM bouwt apps exclusief voor de medische sector, heeft een zoekmachine voor medische apps ontwikkeld genaamd “Appill” en doet onderzoek naar de effectiviteit van medische apps op zaken als therapietrouw, snelheid van klinisch herstel en kostenbeheersing.
Zonder Phosphor geen gedachte
26 juli 2013 om 19:53 uur door Jan Taco te GussinkloIzaac van Deen
De fysiologie van een leven
Tussen zieken, boeken en kikkers, 1804-1869
Wat een aardig boek! Als je het persoonsregister erbij pakt (pagina 67/68) is de strekking al snel duidelijk. Er is 12x een verwijzing naar Donders, 22x naar Moleschott en en 12x naar Thorbecke. De 19e eeuw! Het boekje van 67 pagina’s is uitgegeven in juni 2012. Een van de reeks over Groningse hoogleraren. Auteur is universitair docent van der Poel. De tijd waarin Izaac van Deen actief is, blijkt zeer dynamisch. Er vindt een transformatie plaats van de Geneeskunde. Zie de uitspraak “zonder phosfor geen gedachte”. Fosfor als essentieel onderdeel van de celstofwisseling. Kortom, er is sprake van een modern wetenschappelijke benadering van de geneeskunde. De koppeling tussen gebieden als psychologie en fysiologie.
Universiteitsmuseum-Archief (Utrecht)
Verschillende aspecten
Het boeiende is dat er tal van redenen zijn waarom Izaak van Deen interessant is. Zo is er het aspect van de vriendschap tussen drie markante fysiologen (Donders, Moleschott en van Deen). Dan het feit dat van Deen de eerste Joodse hoogleraar is in ons land met een toonaangevend fysiologisch laboratorium. Het feit dat hij begraven is op een algemene (niet-joodse) begraafplaats in Groningen (vastgesteld na uitgebreid speurwerk door de auteur van de Poel). Van Deen staat aan de basis van een aantal periodieken, zoals het Nederlands tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG), maar ook een titel Overijssel, en een ‘Nieuw archief van binnen- en buitenlandse geneeskunde’. Ook heeft hij veel gepubliceerd. Tegelijk met zijn promotie (2 februari 1834) heeft hij van toegevoegd aan zijn achternaam Deen. Tenslotte is van Deen jarenlang actief geweest als huisarts in mijn huidige woonplaats Zwolle, waar bij hij tevens proefnemingen met kikkers deed. In de Zwolse periode kreeg hij ook te maken met een cholera-epidemie. Zijn huis in de Kamperstraat 18 is afgebroken, maar zijn naam blijft voortleven in de Dokter van Deenweg nabij de Isalaklinieken. Niet onbelangrijk: Van Deen was de huisarts van de staatsman Thorbecke, aan wie hij ook het nodige te danken heeft.
Zie ook dit bericht over Groningse periode
Tweede mening
13 juni 2013 om 7:45 uur door Jan Taco te GussinkloSecond Opinion
Second thoughts
Conclusie wel juist? Waar blijft journalistiek?
Second opinion. Tweede mening. U herinnert zich de ophef nog in mei j.l.. Een onderzoek zou hebben aangetoond dat een ruime meerderheid van ‘de artsen’ geen bezwaar heeft tegen een financiële bijdrage van de patiënt bij een second opinion. Een onderzoek dat kennelijk is verricht door de organisatie VVAA en de omroep NCRV. De media storten zich hierop. Het wordt gebracht als een belangrijke bijdrage tot de bezuiniging en versobering van de zorg. Denk aan de vraag van minister Schippers van VWS aan het grote publiek om suggesties. Frank de Grave komt met een officieel standpunt vanuit de Orde. Tal van reacties volgen, waarbij door sommige artsen nut en noodzaak van een second opinion ter discussie wordt gesteld. Komt er wel iets nieuws uit een second opinion ? Is Geneeskunde anno 2013 toch al niet teamwork? En dan gaat het meteen mis….Het sentiment is tamelijk negatief.
Aantallen nieuwsberichten & sentiment voorjaar 2013 (Finchline)
Reacties
Tal van patiënten kwamen en komen met voorbeelden om aan te tonen dat hun gezondheid en hun leven wel degelijk te danken is aan een tijdige second opinion. Maar ook het tijdschrift Medisch Contact laat zien dat er heel vaak iets te zeggen is voor een tweede mening aldus artsen. Het fenomeen bespaart soms juist kosten.
VPRO
Nu maak ik een sprong naar een bijeenkomst met de fraaie naam Bessensap. Een jaarlijks treffen tussen journalisten en wetenschap. Ook nu weer in het Gemeentemuseum te Den Haag op maandag 10 juni 2013. In een (Lagerhuis)debat onder leiding van Hans van Maanen en Peter Vermij komt naar voren dat de wetenschapjournalistiek in Nederland op zijn retour is. Het meest pregnante voorbeeld is de recente decapitering van de wetenschapsredactie van de VPRO. Elmar Veerman (VPRO) kreeg in de discussie en de wandelgangen daarover lastige vragen te beantwoorden. Zou de wetenschapsjournalistiek geheel verdwijnen? Heeft dat te maken met inflatie van de wetenschap (de kwestie Stapel wordt daarbij genoemd). Is het de vaak kritiekloze publicatie van zogenaamde wetenschap, waar al gauw doorheen wordt geprikt?
Lagerhuisdebat
Crowdfunding
Ik denk dat het anders kan en moet. Wetenschappers zoeken steeds meer het contact met de maatschappij en geïnteresseerde burgers. Dat levert niet alleen broodnodige inkomsten op (zie het succesvolle crowdfunding initiatief Flintwave), maar ook tips van ‘volgers’ en ….steeds meer media aandacht. Dat laatste kan weer leiden tot het gemakkelijker verkrijgen van fondsen. Om nu weer naar het begin terug te gaan. Ik heb nog niet kunnen vaststellen (maar mogelijk gemist?) dat de ‘officiële journalistiek’ onderzoek heeft gedaan naar de feiten achter de second opinion. Waar zijn de enquête data? Moet er een contra expertise plaatsvinden? Een andere vragenlijst wellicht? Laten we dat alsnog oppakken!
Onno van Schayck
18 maart 2013 om 8:56 uur door Jan Taco te GussinkloWonder
Theologie
Wikipedia: An emotion comparable to surprise that people feel when perceiving something rare or unexpected
Wanneer heb ik professor Onno van Schayck voor het eerst ontmoet? Precies zou ik het niet weten. Destijds was ik lid van de kerngroep Picasso voor COPD waar hij voorzitter was. Onno van Schayck beijverde zich de zorg rond astma en COPD te verbeteren. Een prettig en deskundig persoon! Sindsdien heb ik hem geregeld ontmoet, zoals hier( foto 27 september 2012 ) samen met Prof.Guus Schrijvers bij gelegenheid van diens afscheidssymposium als Hoogleraar in Utrecht. Vele jaren was Onno van Schayck directeur van het grote toonaangevende onderzoeksinsituut CAPHRI in Maastricht. Tot zeer recent althans….
Old Soldiers
 |
Wonder
Directe aanleiding voor zijn terugtreden als directeur van CAPHRI zou de ophef zijn die ontstond nadat Onno van Schayck kennelijk in een interview over een wonder sprak. Een beenlengteverschil zou zijn opgeheven. Althans dat is een persoonlijke ervaring die hij vele jaren geleden als zodanig heeft meegemaakt en geinterpreteerd. De discussie spitst zich toe op de bewijslast en in welke hoedanigheid die uitspraak is gedaan. Ik vind het jammer dat het zo is gelopen. Als medici kennen we maar al te goed situaties die zich wetenschappelijk niet goed laten verklaren. Of waarbij onze kennis (nog) te kort schiet. De Bijbel verhaalt van wonderen waarmee wij soms wel wat moeite hebben om die te doorgronden. Gaat het om parabels of harde feiten? Maar wie had in 1980 gedacht dat Bismuth een maagzweer kon genezen? Dat werd eerst voor een fabeltje versleten. Kortom, ik vind dat een wetenschapper die iets een ‘wonder’ noemt (n=1) belangwekkend en moedig. Natuurlijk mogen er daarna kritische vragen komen. Maar laten we vooral respect tonen!
CITO
15 maart 2013 om 8:09 uur door Jan Taco te GussinkloZorg en Onderwijs
Zoek verschillen
..en overeenkomsten
In de Geneeskunde is CITO van oudsher een vertrouwd begrip. Het staat voor spoed (latijn: snel, vlug, gauw). Vooral gebruikt bij een verzoek aan een laborant(e) voor een bepaling (natrium, kalium ,bloedgroep enz.). Met het begrip CITO moet verstandig en selectief worden omgegaan anders dreigt inflatie. Speelt dat ook in het onderwijs? Daar is CITO een afkorting voor Centraal Instituut voor de Toetsontwikkeling. Het is een zelfstandig begrip geworden en staat voor een startkwalificatie voor vervolgonderwijs. Waarom die ophef? Wordt het Instrument onjuist ingezet? Wat meet je precies? Onlangs via de radio een nadere toelichting.
Hans Mak Instituut Symposium Indicatoren (Nierziekten) 22juni2010
 |
Weet wat je meet
“De Cito toets in het onderwijs heeft betrekking op een deel van het studiepakket (Taal, Rekenen en Wereldorientatie)”zo luidt de uitleg. Het is een momentopname, een fotobeeld. Meer waarde wordt toegekend aan het zogenaamde schooladvies, waarbij individuele leerhouding en motivatie door het onderwijzend personeel worden ingeschat. Het wordt volgens de geinterviewde een probleem als de CITO toets wordt gebruikt voor het vaststellen van het ‘rendement’ van een onderwijsinstituut. Immers dat zou kunnen uitmonden in “afstroming” zoals dat genoemd wordt. En nu komt de vergelijking met de zorgsector “Als een Academisch Ziekenhuis hogere sterftecijfers heeft zal u dat niet meteen verbazen”. Daar worden de complexe patienten naar toe verwezen. Openheid over CITO toetsen is mijns inziens prima, mits voorzien van een bijsluiter!
Rita Charon
11 maart 2013 om 16:09 uur door Jan Taco te GussinkloNarrative Medicine
The sense of Story
Critical equipment for care
Het uitnodigen van prof.dr. Rita Charon, Columbia University, New York als Keynote speaker blijkt beslist een aanbeveling voor het congres met de titel ‘Narrative Care Conference’ in Enschede (8 maart 2013). Rita Charon is werkzaam als algemeen internist en Hoogleraar, maar tevens directeur van het programma ‘narrative medicine’. Een opvallende verschijning. Een tengere oudere vrouw in donkere kleding en een zachte vriendelijke stem. Een uur lang spreekt zij het publiek toe. Beter nog, gaat zij in gesprek met het publiek zonder dat zij daadwerkelijk antwoorden verwacht. Zij maakt geen gebruik van ondersteuning door plaatjes of teksten. Is ook helemaal niet nodig… De foto laat dat wel zien:
Rita Charon
 |
Borstkanker
Levendige (zeer confronterend) beschrijvingen over borstkanker zijn er al van eeuwen geleden. De nonnenkloosters vormen een bron van informatie. De ‘pink ribbon’ beweging in de Verenigde Staten doet het voorkomen of borstkanker iets is waar je tegen moet vechten en waardoor je leven ten goede kan veranderen. Rita Charon noemt enkele slogans. Er is een heel andere kant. Zij ontvangt mailberichten van patienten die zeggen ‘mijn leven was goed en toen kwam borstkanker’. Rita Charon verhaalt over een patiente die dapper allerlei procedures doorstaat, genezen wordt verklaard, weer een recidief krijgt, weer procedures doorstaat. Plotseling is het vertrouwen verloren en verlangt zij onderzoek na onderzoek. Niets stelt haar gerust. Totdat Rita Charon als haar dokter zoveel zegt als “u en ik zijn sterfelijk, we kunnen nu niets vinden, maar dat vormt geen garantie”. Samengevat: “Not leave her alone with her fear”. Laten we die zinsnede vasthouden.
Rita Charon
 |