Reunie levert mooie verhalen op
Een selectie van enkele voordrachten
Medische Faculteit Rotterdam Storytelling
12 november 2016 om 17:16 uur door Jan Taco te GussinkloGeschiedenis niet saai
21 oktober 2016 om 14:42 uur door Jan Taco te GussinkloHalve Eeuw Medische Faculteit Rotterdam
Hoogleraar Mart van Lieburg “De MFR in en uit de startblokken”. Een voordracht op 30 september 2016 in Collegezaal C-113 van het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam voor een gehoor van alumni en emeriti/hoogleraren. Een halve eeuw vol verhalen. Onderdeel van een feestprogramma.
Voordracht
Document Humaine MFR 1966
2 augustus 2016 om 9:14 uur door Jan Taco te GussinkloMedische Faculteit Rotterdam 1966
Wat heeft de opleiding aan de Medische Faculteit Rotterdam (MFR) mij gebracht?
Naast een vakmatige training, heb ik in Rotterdam vooral innovatie leren waarderen denk ik nu. Neem de optimistische sfeer rond de kersverse vernieuwende opleiding Geneeskunde, de amicale omgang met docenten en medestudenten, het optrekken van spectaculaire hoogbouw, het fenomeen campus (de oceaanstomer de Seven Seas) en de practica (leermachines pathologie) en later de coassistentschappen. Maar vooral halverwege de studie Geneeskunde het Keuzepraticum, waarover dadelijk meer. Van al die ervaringen heb ik nog dagelijks plezier. Want actief in een 3e loopbaan, nu als adviseur/publicist rond medische innovaties zoals ehealth, social media en bigdata.
Keuzepracticum
Ja, dat Keuzepracticum. Onlangs kon ik het niet nalaten om eens in de kelder van het Oogziekenhuis te gaan kijken of er nog iets herinnerde aan mijn Keuzepracticum bij de afd. Elektrofysiologie. Niets dus! Er bivakkeren nu vriendelijke administratief medewerkers. Ik denk achteraf dat met name de stageperiode van enkele maanden in het Oogziekenhuis heel bepalend is geweest. Alhoewel ik niet ben opgeleid tot oogarts, maar uiteindelijk internist ben geworden. Het aardige is dat ik destijds meteen volop werd ingeschakeld in het Oogziekenhuis. Als student-assistent ben ik aansluitend ook nog parttime aan het Oogziekenhuis verbonden gebleven. Het was een indrukwekkende ervaring dat de Hooggeleerde Prof. Henkes, niet te beroerd was om zelf proefpersoon te zijn bij elektrofysiologisch onderzoek naar de eigenschappen van het netvlies en optische centra in de hersenen.
Verleden, heden en toekomst
Loopbaan
In mijn loopbaan heb ik heel veel aanstaand artsen onder mijn hoede gehad en ik verbeeld mij dat ik daarbij geput heb uit al deze ervaringen. Ik heb mensen enthousiast gemaakt voor Geneeskunde. Daarbij heb ik steeds meer aardigheid gekregen in de geschiedenis van ons vak. Maar vooral de verwondering bij nieuwe ontwikkelingen houdt mij in de greep. Het mooiste vind ik als ik verleden, heden en toekomst weet te verbinden.
Iets van mijn ervaringen heb ik hieronder bijeengebracht:
Het innerlijke Uurwerk
6 oktober 2012 om 18:11 uur door Jan Taco te GussinkloBiologische klok
‘Niet al te serieus genomen’
Lof der Geneeskunst 2012
De bewering van Prof. Bert van der Horst dat de medische en farmaceutische wetenschap lange tijd de invloed van onze biologische klok niet al te serieus heeft genomen ( “artsen waren daar vrij sceptisch over. Het zat een beetje in de alternatieve hoek, aldus een quote in DeStentor van 6 oktober 2012”) wil ik bestrijden. Ik kom daar dadelijk op terug. Prof. van der Horst (bijzonder hoogleraar Chronobiologie en Gezondheid ) verzorgde een voortreffelijke voordracht op vrijdag 5 oktober in de Doelen te Rotterdam (Lof der Geneeskunst 2012) over de grote vorderingen die op het terrein van de Biologische Klok gemaakt worden aan het Erasmus MC. Vooral de genetische aspecten zijn steeds beter in kaart gebracht. Over de praktische consequenties (zoals de social jetlag) volgde eveneens een fascinerende lezing van Prof. Till Roenneber van de onderzoeksgroep Chronoscience en Systemsbiology te München.
Prof. Bart van der Horst
Twee decennia geleden
Het kan haast geen toeval zijn dat dit onderwerp steeds ter sprake komt in het begin van het najaar als de dagen korter worden en stoornissen van de biologische klok de kop opsteken. Maar goed, van 7-8 oktober 1993 woonde ik een nascholing bij in het kader van het postacademisch onderwijs in de Geneeskunde (PAOG), georganiseerd door de Boerhavecommissie in Leiden onder de titel “ de biologische klok, praktische toepassingen in kliniek en huisartsenpraktijk”. De Engelstalige syllabus (volgens de tekst mede tot stand gekomen door financiële bijdragen van Pfizer BV) bestaat uit 267 pagina’s. Er zijn in die twee dagen meer dan 30 voordrachten verzorgd. Een paar titels wil ik hier vermelden om aan te geven ‘dat er niets nieuws onder de zon is’: “The cardiovascular system and daily varation in response to antihypertensive and antianginal drugs: recent advances (B.Lemmer); Morning and evening light treatment of seasonal affective disorder: response, relapse and prediction (R.H. van den Hoofdakker). Genetics of rhythms (I.E. Ashkenazi)
Syllabus
Verpletterend
Hetgeen mij –destijds praktiserend internist- is bijgebleven is het verpletterende gegeven dat toen al naar voren kwam dat oncologische behandeling wellicht beter ‘s nachts kon plaatsvinden. Kennelijk is de organisatorische aanpassing (aanpassing Richtlijnen) niet tot stand gekomen? De Biologische Klok is mij sindsdien blijven boeien. Ik bewaar de syllabus als een kostbaar relikwie en heb ook de recente uitgave van Roenneberg (‘Het Innerlijk Uurwerk) aangeschaft…
Uitgave
iPhone wordt EyePhone
7 augustus 2012 om 9:01 uur door Jan Taco te GussinkloiPhone 3G
Oogfundus
Kansen voor eHealth
Tegen alle verwachtingen in, een beter resultaat volgens de onderzoekers, die hun bevindingen beschrijven in de JAMA (Journal American Medical Association).
Mag je een foto van het netvlies wel via de iPHONE 3G bekijken in plaats van op de PC zoals nu gebruikelijk is?
Oogziekenhuis Rotterdam 1970
 |
eHealth
Het zou een buitenkans voor telemedicine (eHealth) kunnen betekenen. De onderzoekers hebben daartoe een vergelijkende prospectief onderzoek opgezet op een SEH (Spoedeisende Hulp). Daartoe werden foto’s gemaakt via de funduscamera. De beelden (2528 x 1936 pixels) werden opgeslagen. Vervolgens werd een hondertal 100 foto’s (at random) geselecteerd en gepresenteerd aan 2 afzonderlijke onderzoekers, die ze een score meegaven. Deze foto’s werden beoordeeld via de PC of de iPhone 3G (via kabel)
De resultaten waren vergelijkbaar, ja zelfs werd het beeld via de iPhone 3G als iets beter ervaren. Dit resultaat is een stapje in de goede richting, want het betekent (indien ook door anderen bevestigd) meer flexibiliteit en kansen voor eHealth.
Lichaamsdonatie
14 juli 2012 om 7:42 uur door Jan Taco te GussinkloBody Donation
Aanbod
Overtreft vraag
In de pers is aandacht voor het feit dat er meer aanbod dan vraag is. Lichaamsdonatie (Body Donation) is kennelijk iets van deze tijd.
Anecdote
Alhoewel…deze anecdote wil ik de lezer niet onthouden. Als jeugdig medisch student aan de MFR (Medische Faculteit Rotterdam), thans Erasmus MC woonde ik geruime tijd op een kamer in het centrum van Rotterdam. Met nog een (economie) student huurde ik een kamer. De bazige hospita met een Duitse achtergrond bemoeide zich overal mee. Zo was er een stille strijd over de plaats van een object op een plank dat zij steeds in mijn afwezigheid verplaatste. En wat ik dan -thuisgekomen- weer terugzette. Enzovoorts. Op een zekere avond werd ik bij het echtpaar uitgenodigd. Zij konden mij het volgende melden. Zij hadden gereageerd op een oproep (De Havenbode?) van Prof.dr.J. Moll, destijds de welbekende en maatschappelijk betrokken patholoog (lees hier een In Memoriam uit 1995) . Ik mocht nu vernemen dat zij zich hadden aangemeld voor lichaamsdonatie en wat dat betekende (onthouden heb ik: geldbesparing). Ik heb dat allemaal welwillend aangehoord bij een kopje koffie. Het is minder mooi van mij, dat ik sindsdien wel eens hoopte op interventie door Professor Moll. Niet lang nadien kon ik verhuizen naar een studentenhuis.
Rooster Sectiekamer
 |
Publicatie
Sophie Bolt en collega’s hebben eerder al een artikel gepubliceerd over de motivatie van lichaamsdonoren. Lees hier een publicatie uit 2010. Daaraan ontleen ik enkele conclusies:
The majority of motives for body donation stem from the wish to be useful after death. However,the present survey suggests that body donation is more than an altruistic act; people are also motivated by personal benefit.Results of oursurvey contradict the notion that body donation stems from loneliness. Many donors have a supportive socialnetwork and meaningful social relationships. People moreover propagate body donation within their social networks.
Herkenning
Ik herken hierin wel iets van mijn observatie destijds als medisch student in Rotterdam….
Micro-bloedingen
20 januari 2012 om 11:47 uur door Jan Taco te GussinkloHersenschade
komt veel vaker voor dan gedacht
Indicator
Microbloedingen mogelijk indicator voor risico op ouderdomsziekten
Veel meer mensen dan aanvankelijk gedacht, lijden aan hersenschade. Bij meer dan 1 op de 7 mensen van 45 jaar en ouder worden kleine bloedingen in de hersenen geconstateerd, die mogelijk duiden op de ontwikkeling van ouderdomsziektes zoals beroerte en dementie. Meer dan een derde deel van alle ouderen boven de 80 jaar heeft minstens één zogeheten microbloeding gehad. Aangezien over deze microbloedingen tot voor kort slechts weinig bekend was, is het totaal aantal mensen met hersenschade dus veel groter dan tot op heden werd gedacht. Dit blijkt uit het proefschrift “Beeldvorming van cerebrale microangiopathie in de algemene bevolking” van Mariëlle Poels.
Bewijslast
Uit eerder onderzoek is bekend dat mensen met hersenschade sneller hun verstandelijke vermogens verliezen. Bovendien hebben zij een aanzienlijk hoger risico om ziektes als beroerte en dementie te krijgen en als gevolg daarvan (vervroegd) te overlijden. Poels richtte zich in haar onderzoek vooral op microbloedingen. Pas in het laatste decennium is men deze microbloedingen gaan zien als een belangrijke aanduiding van onderliggende vaatschade in de hersenen, die mogelijk kan leiden tot beroerte en dementie. Uit het onderzoek van Poels blijkt dat microbloedingen veelal ongemerkt al veelvuldig voorkomen bij mensen van middelbare leeftijd. Mogelijk kan de aanwezigheid van microbloedingen voorspellen hoe en wanneer ouderdomsziektes zich zullen ontwikkelen bij mensen.
Scan
Het promotieonderzoek van Marielle Poels maakt deel uit van de Rotterdam Scan Study, een grootschalig en langlopend onderzoek in de Rotterdamse wijk Ommoord naar hersenafwijkingen in de algemene bevolking. Doel van de Rotterdam Scan Study is om oorzaken en gevolgen van aan veroudering gerelateerde hersenafwijkingen te onderzoeken om deze in de toekomst mogelijk te kunnen afremmen of zelfs voorkomen.
Sterfte Infarct -80% in 5 jaar
2 november 2011 om 22:01 uur door Jan Taco te GussinkloThoraxcentrum Erasmus MC
Onderzoekers van het Erasmus MC hebben vastgesteld dat de sterfte van in het ziekenhuis opgenomen patiënten met een hartinfarct in de afgelopen 25 jaar met 80% is gedaald. Ze onderzochten bijna 15.000 patiënten die tussen 1985 en 2008 in het Thoraxcentrum van Erasmus MC waren opgenomen. Belangrijke oorzaken zijn betere herkenning en snellere behandeling van de patiënt en betere samenwerking in de regio. Zij publiceren hun bevindingen in het wetenschappelijk tijdschrift Public Library of Science (PLoS) ONE.
Vooruitgang
De sterfte van de patiënten met een groot hartinfarct daalde van 17% (van 1985 tot 1990) tot 13% in de periode 1990-2000, en tot 6% in de laatste tien jaar. Bij patiënten met een klein infarct bedraagt de sterfte op dit moment minder dan 2%. De daling van de sterfte in de eerste maand na opname bedroeg in totaal maar liefst 80%. Ook de overleving op langere termijn verbeterde enorm. In de loop van de tijd nam de leeftijd van de patiënten geleidelijk toe, net als het aantal personen met suikerziekte.
Uniek
Cardioloog Jaap Deckers, leider van het onderzoek: “Zoiets maak je maar één keer in je leven mee. Dit is echt uniek te noemen. Een zo sterke afname van de sterfte kan alleen tot stand komen door verbeteringen in het hele traject dat deze patiënten doorlopen.” Hij noemt als belangrijkste factoren: betere herkenning van patiënten met een hartinfarct buiten het ziekenhuis en daardoor vroege verwijzing en start van de behandeling al voor opname in het ziekenhuis; Verbeterde acute zorg (vaak de zogenoemde dotterbehandeling) meteen na opname; Nauwere samenwerking tussen de ziekenhuizen in de regio Rijnmond; En uitgebreidere toepassing van medicijnen die het ziekteproces tot staan kunnen brengen. Dan gaat het vooral om cholesterol- en bloeddrukverlagende middelen.
 |
| Gedeelte protocol behandeling Myocardinfarct (1975) Amersfoort |
Landelijk
Deckers verwacht dat de sterfte de komende jaren nog verder zal dalen, al zal de snelheid waarmee dit gebeurt wel afnemen. “Ik ben er trots op dat we dit gezamenlijk met alle collega’s binnen het Erasmus MC en binnen de regio voor elkaar hebben gekregen. We blijven natuurlijk zoeken naar manieren om de sterfte nog verder te doen dalen”, aldus Deckers. Volgens Deckers zijn de cijfers uit de regio Rotterdam te vertalen naar de ontwikkelingen op dit gebied in de rest van het land.
Kapsalon plastineren
19 september 2011 om 15:39 uur door Jan Taco te GussinkloOp zaterdagochtend 17 september 2011 luister ik in de auto naar Radio 1…
Bijzonder hoogleraar stadsgeschiedenis Paul van der Laar
…vertelt een zeer bijzonder verhaal over de ‘Kapsalon’ in Rotterdam…..:
Tros Nieuwsshow Radio 1 17 september 2011
 |
Stadsmuseum Rotterdam
Paul van der Laar beheert een Stadsmuseum, maar vindt dat hij zijn inspiratie buiten moet opdoen, in de maatschappij. Wekelijks reserveert hij een tafeltje bij Shoarma El Aviva (recensie : lees hier) in Delfshaven. Daar nodigt hij mensen uit de buurt uit voor een interview. Hij wil deze biotoop vastleggen. Daardoor komt hij bij gezinnen, waarvan hij het hele interieur soms opkoopt. Immers een onlangs geimmigreerd Turks gezin leeft vaak nog zoals voorheen. Ook geeft hij fotograaf Joris den Blauwen de opdracht om etende stadsbewoners op straat te fotograferen (urban stills). De ‘grazende’ massa leidt tot interessante kiekjes. De rol van Fastfood is belangrijk. De inschatting is dat deze stadscultuur enorm snel verandert en goed gedocumenteerd moet worden.
Bron: Ridder van het Vrije Woord
Kapsalon
Tijdens het verblijf in de shoarma zaak worden natuurlijk voortdurend bestellingen gedaan. Kleine Turkse jochies in de pauze mompelen ” Kapsalon”. De nieuwsgierigheid is bij de Hoogleraar gewekt. Het blijkt te gaan om een specialite. Hij komt terecht bij de overbuurman, een kapper met wie het allemaal is begonnen. Deze kapper bestelt steeds een wat andere snack. Die krijgt -niet toevallig- de naam kapsalon en bestaat uit frieten met shoarma, kaas, knoflook saus, sambal en niet te vergeten sla. Een waarlijk interculturele samenstelling! De bestanddelen overigens in wisselende combinaties. Inmiddels is het zelfs een exportproduct te worden naar andere steden en landen. Een minder gunstige effect is dat de 1800 cal leiden tot een forse overgewicht. Delfshaven heeft toch al een metamorfose ondergaan.
Belangwekkend is dat de hoogleraar aan de medische faculteit Paul van der Laar een kapstok zal laten plastineren.
Rotterdam gaat met dit project nog jaren door. Rotterdam als proeftuin!
Oogziekenhuis in de achteruitkijkspiegel
31 augustus 2011 om 12:56 uur door Jan Taco te GussinkloOogziekenhuis Rotterdam (OZR) innovatief
De oogspiegel voorbij
Voor de medische student van de jaren zestig/zeventig is een “keuzepracticum” een van de mogelijkheden op de kersverse Medische Faculteit Rotterdam (MFR) die in 1966 van start is gegaan. Na het kandidaatsexamen kan de student een half jaar naar keuze in een Instituut deelnemen aan onderzoek. Tot mijn plezier kom ik terecht in het Oogziekenhuis aan de Schiedamse Vest in Rotterdam. En wel in de kelder.
 |
| Oogziekenhuis Rotterdam (Secretaresses Electrofysiogie) . |
Daar is dan de Elektrofysiologische afdeling gevestigd, waar heel spannende dingen gebeuren.
 |
| Onderzoeksopstelling Electrofysiologie Oogziekenhuis Rotterdam . |
Contactlens
In de kelder gebeurt het! Een Japanse onderzoeker experimenteert met ultrageluid (Echo)om de dimensies van de binnenzijde van het oog te onderzoeken.Hij gebruikt glazen potten met vloeistof. Maar centraal staat toch onderzoek van elektrische stroompjes in het netvlies. Dat geschiedt door de patient of de proefpersoon te voorzien van een speciale contactlens uitgerust met een elektrode . Het is research maar ook onderzoek ten behoeve van de kliniek.
 |
| Electrofysiologie Oogziekenhuis Rotterdam |
Flitslicht
Indien lichtflitsen worden toegediend ontstaan er zwakke stroompjes in het netvlies. Die stroompjes worden versterkt en uitgeschreven (via een computer: CAT) op een Encefalograaf (een apparaat waarmee meestal hersenonderzoek zoals een EEG plaats vindt).
 |
| Encefalograaf |
Hoogleraar proefpersoon
De professor zelf (Henkes) is geregeld proefpersoon. Dat maakt op mij veel indruk. Voor het zien in donker en het onderscheiden van kleuren, beschikken we in het netvlies over staafjes en kegeltjes. Door de onderzoeksomgeving aan te passen (een proefpersoon een tijdje in het donker laten liggen en een pupilverwijder in het oog te druppelen) worden vooral de staafjes geactiveerd. Die zijn van belang bij het zien in het donker. Door een lichtflits kunnen we de rusttoestand vastleggen en analyseren.
 |
| Golfvorm van Electroretinogram (ERG) bij volledige belichting |
Diagnostiek
Bij aandoeningen waarbij de staafjes verdwijnen, blijkt de golf aanmerkelijk zwakker of zelfs afwezig. Daarnaast kan de vitaliteit van het netvlies worden nagegaan bij patiënten, waarbij dit niet eenvoudig te beoordelen is met een oogspiegel vanwege voortgeschreden cataract (vertroebeling/staar van de lens). Daarbij moet bedacht worden dat vroeger vaak heel lang werd gewacht tot men overging tot een staaroperatie (staar diende te ‘rijpen”). De patient was soms stekeblind aan een of beide ogen.
Prof.dr. H.J.J. Henkes
 |