Jarenlang was het de gewoonte dat een patiënt bij opname in een ziekenhuis alle medicijnen die hij of zij thuis gebruikte inleverde (vaak in een grote plastic zak van de winkel om de hoek…). Vervolgens kwam de verantwoordelijkheid voor de distributie van medicijnen bij de ziekenhuisapotheek te liggen. Dat betekende heel vaak hetzelfde medicijn, maar dan in een ander jasje en van een andere producent. Immers de ziekenhuisapotheek kon gunstige inkoopvoordelen bewerkstelligen. Jaren later gebeurt iets dergelijks in de stadsapotheek. Vaak gaat het daarbij om producten via parallelimport (buitenland) of (bij verlopen van patent) zogenaamde generische producten. Zorgverzekeraars hebben daarmee voor ‘snellopers’ zoals maagmiddelen of cholesterolverlagers aanzienlijke inkoopvoordelen kunnen afdwingen. Die hebben zeker gunstige invloed op het farmaciebudget. Is de patiënt hier altijd blij mee? Zeker niet. Het meest recente Geneesmiddelenbulletin (GEBU juli 2013) wijdt aan dit zogenaamde substitutie fenomeen een hoofdartikel (auteur prof. dr. T van Gelder). Het gaat erom dat zogenaamde gelijkwaardigheid nogal wat voeten in de aarde heeft. Op een enkel aspect wil ik graag ingaan, namelijk het (wisselend) uiterlijk van het medicament in relatie tot therapietrouw. Er is een inzichtelijke Amerikaanse studie over gebruik van anti-epileptica/ anti epileptica drugs (AED), waaraan ook het Geneesmiddelenbulletin refereert.
Uitgangspunt bij de studie (gepubliceerd in de Archives of Internal Medicine) zijn apothekersgegevens. Onderscheidend is of patiënten al dan niet binnen vijf dagen herhaalmedicatie komen ophalen. Het gaat daarbij om patiënten die anti-epileptica (AED) moeten gebruiken waarvan zowel een spécialité als een generisch product op de (Amerikaanse) markt is in de periode 2001-2006. Het gaat concreet om een zevental AED’s. Zowel vorm als kleur zijn in beschouwing genomen. Ten opzichte van een controlegroep (>50.000) blijkt dat vooral verandering van kleur geassocieerd kan worden met een verminderde therapietrouw bij de onderzochte groep (>11.000).
Impressie Ruben Gringhuis
Analyse
Hoe is dit te verklaren? Het Geneesmiddelenbulletin noemt verwisseling of vergissing. In de Amerikaanse publicatie wordt ook het placebo-effect genoemd. Zelf acht ik dat placebo-effect uiterst belangrijk. Dat heeft namelijk ook bij werkzame middelen een rol! Patiënten kunnen menen dat het middel minder of anders (zelfs averechts) werkt. Indien patiënten zeggen minder baat te hebben bij medicatie kan dat een subjectief gevoel zijn, maar ook het gevolg van daadwerkelijk verminderde therapietrouw. Sommige kleuren suggereren mogelijk ook een krachtig effect? Dit alles zou theoretisch kunnen leiden tot verergering van symptomen van de behandelde aandoening. Het Amerikaanse (retrospectieve) onderzoek heeft daarbij beperkingen. Deze zouden deels ondervangen kunnen worden door een (prospectieve) studie opzet waarbij gebruik gemaakt wordt van daadwerkelijke actieve monitoring. Misschien is het zelfs te overwegen omtoch nog eens achteraf de onderzoeksgegevens van Dimove (Pilot bij epilepsiecentrum SEIN) nog eens met die wetenschap te bekijken, alhoewel dat lastig zal zijn.
13 januari 2012 om 13:18 uur door Jan Taco te Gussinklo
Herwaardering
Wetenschapsprogramma Labyrint (VPRO/NTR)
Meer op inspelen
De volgende uitzending van het wetenschapsprogramma Labyrint (VPRO/NTR). Woensdag 18 januari 20.50 uur Ned 2. Waarom werken placebo’s? Wat gebeurt er in ons lichaam op het moment dat we een placebo innemen? Het eerste deel van Labyrint onderzoekt placebo’s. Artsen moeten voor patiënten misschien zelfs meer gaan inspelen op het placebo-effect. Een neppil of leugentje om bestwil. Zo staan placebo’s bekend. Niet ethisch verantwoord. Toch zouden artsen gebruik moeten maken van de achterliggende werking van het placebo-effect.
Altijd al een rol
Bij de werking van geneesmiddelen speelt altijd het placebo-effect een rol. De verwachting dat een behandeling je beter maakt, draagt bij aan het verhelpen van de klacht. In de medische wetenschap worden placebo’s al sinds de jaren ‘50 gebruikt als controlemiddel bij onderzoek naar nieuwe medicijnen. Maar onderzoek naar de werking van het placebo-effect op zich heeft lang op zich laten wachten. Wat gebeurt er eigenlijk in ons lichaam als we een neppil nemen?
Objectief
Neurofysioloog Fabrizio Benedetti is een van de voorlopers op het gebied van placebo-onderzoek. Hij ontdekte dat placebo’s werken doordat de hersenen zelf de werkzame stoffen van het verwachtte medicijn aanmaken: bij toediening van een placebo maken parkinsonpatiënten zelf weer dopamine aan en voelen mensen met pijnklachten zich beter door een zelfgemaakte pijnstiller. Jozien Bensing, hoogleraar gezondheidspsychologie, pleit voor een herwaardering van het placebo-effect onder artsen. Ze stelt dat het daarbij niet nodig is om te liegen of neppillen voor te schrijven. Alleen al het ritueel van de behandeling doet wonderen. “Artsen moeten zich bewust zijn dat de verwachtingen van een patiënt een belangrijk effect hebben op het herstel. Met een hoopgevende boodschap kan je als arts al heel veel bereiken.”
Direct na de uitzending kun je doorpraten met wetenschappers in de wekelijkse Labyrint napraatsessie. Kijk mee op de site en stel je vragen via Twitter: @Wetenschap24.nl
21 oktober 2010 om 7:50 uur door Jan Taco te Gussinklo
Flatulentie
Medicalisering
Kritiekloos…
Een initiatief van Gezonde Scepsis (Healthy Scepticism) laat zien hoe onthutsend makkelijk het is om gebakken lucht te verkopen. In het voorjaar van 2009 worden voorbereidingen getroffen tot het lanceren van een medicament dat winderigheid (flatulentie) moet bestrijden. Gerenommeerde instituten, professionals en media stellen nauwelijks kritische vragen.Patiënten vullen braaf vragenlijsten in die zij aangeboden krijgen via sociale media
TROS RADAR
Opmerkelijk
De toegenomen aandacht blijkt zelfs uit het aantal zoek opdrachten via Google in de betreffende periode via zoektermen: winderigheid(rood) en flatulentie(blauw).”Een kwart heeft last van winderigheid (Piek bij A)”. De piek bij “flatulentie” in juni 2010 kan deze auteur niet verklaren.
Google Insights
Onthulling
Uiteindelijk is de aap uit de mouw gekomen. Het is allemaal fake en een Hoax. Het is een bewijs hoe makkelijk “selling sickness”. Ziekte “verkoopt”. Goede voorbeelden uit de dagelijkse leven zijn ongemakken als rusteloze benen, zuurbranden en overactieve blaas. Een constatering is destijds (31 augustus 2009) dat 23 van de 41 medische sites niet voldoen aan de regels rond verboden publieksreclame.Daartegen volgt verweer vanuit de Farmaceutische Industrie.
Give-it-a-try
Dit alles kan niet verhullen dat naar de smaak van de auteur de lancering van een middel tegen flatulentie een groot commercieel succes zou kunnen zijn (geweest).
“Gezonde Scepsis” heeft immers al marktonderzoek gedaan.! Gezien de kracht van Placebo (nepmedicijn) moet het niet moeilijk zijn om consumenten een testimonial te ontlokken voor de promotie. Die zit, toch?
