Grieppandemie
Wanneer?
Ooit
Experts zijn het erover eens: ooit ontstaat er weer een grieppandemie, een wereldwijde griepuitbraak, de vraag is alleen wanneer. De Mexicaanse grieppandemie in 2009 maakte de continue dreiging van een pandemie zichtbaar, en wierp de vraag op of verbetering van griepvaccins mogelijk is. UMCG-onderzoekers hebben aangetoond dat heel-virus griepvaccins, die bestaan uit intacte geïnactiveerde virusdeeltjes, beter werken dan de gangbare vaccins die worden gemaakt op basis van slechts een deel van het virusmateriaal.
Krant
Vaccin 1945
De eerste griepvaccins dateren uit 1945 en werden gemaakt als heel-virus vaccins. Hierbij wordt het griepvirus in grote hoeveelheden gekweekt en inactief gemaakt. Het virus is op deze manier niet meer ziekteverwekkend, maar activeert wel het immuunsysteem om antistoffen tegen het virus te maken. Een nadeel van de oude griepvaccins was dat ze vooral bij kinderen nogal eens bijwerkingen veroorzaakten. In de jaren zeventig kwamen nieuwe technieken beschikbaar om vaccins te produceren op basis van slechts een deel van het virusmateriaal. Deze vaccins zijn inmiddels gangbaar geworden en worden gebruikt voor de jaarlijkse griepvaccinatie.
De oude formulering
UMCG-onderzoeker Felix Geeraedts is terug gegaan naar de oude formulering van heel-virus vaccins en maakte ze met moderne technieken. In een onderzoeksmodel toonde hij aan dat heel-virus vaccins een sterkere en kwalitatief betere immuunreactie geven, dan de gangbare vaccins op basis van een deel van het virusmateriaal. Hij concludeert dat heel- virus vaccins daardoor beter geschikt zijn voor gebruik tijdens een grieppandemie, dan de nu gangbare vaccins. Bovendien kunnen ze in een lagere dosis worden gegeven, dan de gangbare vaccins. “In vergelijking met vroeger kunnen we vaccins tegenwoordig heel zuiver maken. Daarom verwachten we niet dat met een heel-virus vaccin dezelfde bijwerkingen optreden als vroeger,” aldus Geeraedts. In een rapport uit 2006 van de WHO, de Wereldgezondheidsorganisatie, wordt een omschakeling naar de productie van heel-virus vaccin als een reële mogelijkheid gezien om de wereldwijde beschikbaarheid van griepvaccins te vergroten.
Werkingsmechanisme
Geeraedts heeft uitgezocht waarom het heel-virus griepvaccin beter werkt dan het vaccin op basis van een deel van het virusmateriaal. Daartoe heeft hij de mate van activatie van het immuunsysteem op verschillende vaccinformuleringen met elkaar vergeleken. Het genetische materiaal uit de kern van het griepvirus (RNA) bleek verantwoordelijk te zijn voor de betere immuunreactie van het heel-virus vaccin. Bij het heel-virus vaccin is dit kernmateriaal wel aanwezig, terwijl de gangbare griepvaccins voornamelijk worden gemaakt met materiaal uit de celwand van het virus.
Stabiliteit
Bij de uitbraak van een grieppandemie is het van groot belang dat het griepvaccin dat geproduceerd wordt goed houdbaar is en daardoor wereldwijd verspreid kan worden. Voor menig vaccin is de houdbaarheidstermijn op een jaar gesteld voor een opslag bij 4°C. Geeraedts heeft laten zien dat het heel-virus vaccin in opgeloste vorm na opslag gedurende een jaar bij kamertemperatuur nauwelijks aan kwaliteit had ingeboet. Opslag bij hogere temperatuur zoals die in tropische landen voorkomen, gaf wel verlies aan werkzaamheid. Door het heel-virus vaccin te vriesdrogen, bleef de immunologische werkzaamheid ook bij hogere temperaturen behouden. Geeraedts stelt dan ook dat vriesdrogen een goede manier is om het heel-virus vaccin te produceren voor snelle verspreiding en inzetbaar tijdens een pandemie.
Influenzanet
