‘Leg het verschil nou eens uit’ krijg ik als vraag voorgelegd. Hoe staat het er voor met de Economie? Een Crisis of een Depressie? Nu ben ik geen econoom, maar wel historisch geinteresseerd. Het boek ‘The great crash 1929’, de bestseller van John Kenneth Galbraight over de beurscrash van 1929 (en de gevolgen = aftermath daarvan) verwijst in de INDEX wel tien keer naar ‘depression’. Het woord crisis komen we niet tegen. In de Economische Encyclopedie, een boek uit 1940, samengesteld door D.C. van der Poel wordt pagina’s lang stilgestaan bij ‘crisis’ en crisismaatregelen. Quote: ‘De eigenlijke crisis wordt gevolgd door eendepressie van min of meer langere duur, waarin de neergang tot staan komt, het economisch leven zich op een lager niveau consolideert en hersteltendenzen op en duur de overhand verkrijgen. Bij het begrip Depressie in de INDEX wordt vervolgens verwezen naar Conjunctuur, Crisis.
Slagerij in Zwolle 2012
Aandelenkoersen
Tenslotte staat in mijn boekenkast een beschouwing door Dudley Dillard uit 1954 ‘The Economics of John Maynard Keynes’. Ook hier bij ‘Depression’ verwijzing naar begrippen als “business Cycle’ enzovoorts. Opmerkelijk is dat in een voetnoot wordt aangegeven dat onder bepaalde omstandigheden bij een diepe depressie zelfs een rente van nul geen stimulerend effect heeft. Dat brengt ons bij de realiteit van pensioenfondsen. De aandelenkoersen zijn volgens mij niet passend bij een depressie. Kortom, ik weet het antwoord niet wanneer het een overgaat in het ander (of niet). Hoe moeten we de vooruitzichten van de DNB zien? Wie helpt?
Nieuwe geneesmiddelen worden vooral op mannelijke proefdieren en mannen tussen de 18 en 55 jaar getest. Andere problemen, zoals met het hart, worden bij vrouwen vaak aan de overgang toegeschreven en wordt er een verkeerde diagnose gesteld. Vrouwen verschillen van mannen, dat weet iedereen, maar de echte onderkenning daarvan binnen de medische wetenschap laat lang op zich wachten.
Prof. Dr. Angela Maas
Selectief
Tot 1977 werden medicijnen ook op vrouwen getest. Maar enkele incidenten zorgden ervoor dat de Amerikaanse Food & Drug Administration besloot dat vrouwen in de vruchtbare leeftijd uitgesloten werden van klinische studies. Hun hormooncyclus werkt immers vaak verstorend. Inmiddels zijn de richtlijnen weer aangepast en moeten ook vrouwen zo volledig mogelijk in klinische trials voorkomen, het liefst fifty-fifty.
Weerbarstig
Echter, ondanks alle richtlijnen lijkt de dagelijkse praktijk weerbarstig. In die praktijk worden toch minder vrouwen gebruikt of alleen vrouwen na de overgang, waardoor de hormonale stoorzenders er niet meer zijn. Daarnaast worden veel nieuwe medicijnen en behandelingen nog steeds alleen op mannelijke proefdieren getest. En worden medicijnen aan vrouwen verstrekt terwijl deze bij hen niet het juiste effect hebben. Antidepressiva werken bijvoorbeeld anders bij vrouwen dan bij mannen en toch schrijft de medische wereld ze nog bij bosjes aan vrouwen voor.
Hartinfarct
Maar ook kwalen en ziekten die van oudsher het stempel ‘mannenkwaal’ dragen, krijgen bij vrouwen te weinig aandacht, zoals hartfalen. Hoe een hartinfarct zich bij een vrouw ontwikkelt, is nog weinig onderzocht. Uit recent onderzoek blijkt dat het sterftecijfer na een hartinfarct bij vrouwen twee keer zo hoog is: bij mannen overlijdt zo’n drie procent in de eerste week na het infarct en bij vrouwen is dat zes procent. Dit ontstaat vooral doordat door het verschil in symptomen artsen een infarct bij vrouwen te laat herkennen.
Wetenschappers
Neurowetenschapper Gert ter Horst en cardioloog Angela Maas belichten in Labyrint beiden een andere kant van de problemen die nog steeds bestaan door het zo lang negeren van de vrouw. Ter Horst laat zien hoe antidepressiva eigenlijk écht werken en Maas legt uit wat de belangrijkste verschillen tussen het mannen- en vrouwenhart zijn en waardoor artsen de ‘mannenkwaal’ – het hartinfarct – nog steeds zo slecht herkennen bij vrouwen.
Doorpraten
Direct na de uitzending (woensdag 24 oktober 20.50 uur Nederland 2) kun je doorpraten met wetenschappers in de wekelijkse Labyrint online napraatsessie. Kijk mee op de site en stel je vragen via Twitter en chat: www.wetenschap24.nl
2 juli 2012 om 13:24 uur door Jan Taco te Gussinklo
Risicofactor
Depressieve dotterpatiënt
Effect long-term nog steeds aanwezig
De kans op vroegtijdig overlijden na zeven jaar nog steeds 60 procent hoger dan bij niet-depressieve patiënten. Depressie is zeven jaar na een dotterbehandeling nog steeds schadelijk voor de gezondheid van hartpatiënten. Wie gedotterd is en daarna last heeft van een depressie of al depressief is, heeft tot 60 procent meer kans op vroegtijdig overlijden dan niet-depressieve patiënten. Dat blijkt uit gezamenlijk onderzoek van Erasmus MC en de Universiteit van Tilburg.
Eén op de vier
In de onderzochte patiëntengroep was één op de vier patiënten een maand na de dotterbehandeling depressief. Wanneer iemand een depressie krijgt, kan dat een slechte invloed hebben op zijn of haar hartaandoening. Er komen voortdurend stresshormonen vrij, waardoor bijvoorbeeld de hartslag omhoog gaat. Daarnaast houden depressieve patiënten er vaker een ongezonde leefstijl op na, wat ook weer kan leiden tot een verslechtering van de hartaandoening. Depressieve hartpatiënten hebben tot 60 procent meer kans op vroegtijdig overlijden dan niet-depressieve patiënten. Dat depressie ook na zeven jaar na de dotterbehandeling nog schadelijk is voor de gezondheid van hartpatiënten, ontdekte Nikki Damen, promovenda aan de Universiteit van Tilburg in samenwerking met de afdeling Cardiologie van Erasmus MC. “Alle reden om dit negatieve effect serieus te nemen”, stelt zij in magazine Monitor.
Behandelen
Met meer aandacht voor depressie kan het risico op vroegtijdig overlijden omlaag worden gebracht. Nikki Damen: “Artsen en verpleegkundigen letten goed op de traditionele medische risicofactoren bij gedotterde patiënten, zoals de bloeddruk, mate van cholesterol en of het in de familie zit. Maar deze medische factoren vormen niet het hele plaatje. Het effect van depressie is vergelijkbaar met de risico’s van diabetes of roken”. Met het naar buiten brengen van deze resultaten pleit zij ervoor dat artsen en verpleegkundigen ook de psychologische factoren goed in de gaten zullen houden bij hartpatiënten en hen eventueel doorverwijzen naar een psycholoog.
De onderzoekers volgden voor deze studie 1234 hartpatiënten gedurende zeven jaar om zo de lange termijn effecten te ontdekken van depressie en publiceerden hun onderzoek onlangs in het wetenschappelijk tijdschrift International Journal of Cardiology.
8 maart 2012 om 18:08 uur door Jan Taco te Gussinklo
Kraambedpsychose
Vaak te voorkomen
Publicatie in The American Journal of Psychiatry
Moeders die na een eerste zwangerschap een psychose hebben gekregen, kunnen bij een volgende zwangerschap een kraambedpsychose voorkomen door medicatie te slikken ná in plaats van tijdens de zwangerschap. Daardoor wordt de baby niet blootgesteld aan medicijnen die schadelijk kunnen zijn. Dat hebben onderzoekers van het Erasmus MC ontdekt. Ze hebben hun bevindingen vandaag gepubliceerd in The American Journal of Psychiatry. De ontdekking geldt voor vrouwen die in het kraambed een psychose hebben doorgemaakt maar op andere momenten nooit manische of psychotische klachten hebben gehad.
1 promille
Eén op de 1000 vrouwen krijgt een kraambedpsychose. Het is een ernstige psychiatrische ziekte omdat vrouwen een gevaar kunnen vormen voor hun pasgeboren baby. Vrouwen die eenmaal een kraambedpsychose hebben gehad, lopen een groot risico op een nieuwe psychose na een volgende geboorte, net als vrouwen met manische depressiviteit (25-50%). Het was tot nu toe onduidelijk wanneer iemand precies moest beginnen met medicatie om een psychose na de zwangerschap te voorkomen. Veel vrouwen krijgen nu tijdens de zwangerschap al medicatie.
Follow-up
Het Erasmus MC heeft als enige organisatie in de wereld een cohort waarbij moeders worden gevolgd die een manie of psychose hebben gehad na de zwangerschap. In totaal werden in dit onderzoek 70 vrouwen met een hoog risico op kraambedpsychose behandeld in een speciaal programma om te voorkomen dat ze weer een psychose zouden meemaken. 29 vrouwen die een kraambedpsychose hebben doorgemaakt bleven zonder medicatie stabiel tijdens hun huidige zwangerschap. Vrouwen die meteen na de bevalling starten met lithium of antipsychotica kregen geen van allen een psychose na de bevalling. In tegenstelling tot deze groep waren vrouwen met een manische depressieve stoornis helaas wel vaak instabiel tijdens de zwangerschap, met name de vrouwen die geen medicatie gebruiken. Na de bevalling kregen juist de vrouwen die instabiel waren tijdens de zwangerschap vaker een kraambedpsychose.
Uitstel Medicatie
‘Het onderzoek maakt duidelijk dat sommige vrouwen kunnen wachten met medicijnen tot enkele uren na de geboorte van hun kind’, zegt onderzoeksleider Veerle Bergink, psychiater op de afdeling psychiatrie van het Erasmus MC. Belangrijk is dat dit alleen geldt voor vrouwen die een eerdere kraambedpsychose hebben doorgemaakt en geen manische of psychotische perioden hadden buiten de kraamtijd. Voor vrouwen die ook buiten de kraambedtijd last hebben gehad van manische en psychotische klachten (zoals vrouwen met manische depressiviteit), is het wel van cruciaal belang om medicatie al tijdens de zwangerschap in te nemen. Het zorgt ervoor dat hun stemming tijdens de zwangerschap stabiel blijft en het verkleint de kans op een manie of psychose na de bevalling.
Goed Nieuws
Het onderzoek betekent goed nieuws voor moeders met alleen psychose in de kraamtijd en hun baby’s. ‘Veel moeders zien erg op tegen een volgende zwangerschap. Zij hebben er grote moeite mee om medicijnen te slikken als ze zwanger zijn. Ze zijn bang voor de mogelijke gevolgen voor de groei en ontwikkeling van hun kind. Door de medicijnen pas na de geboorte te starten, zijn de moeders van deze zorg af. En het kind wordt niet blootgesteld aan mogelijke bijwerkingen van de medicijnen.’
Als ‘kleine belegger’ heb ik jaren geleden met veel plezier deel uit gemaakt van een beleggersclub. Vooral de technische analyse van grafieken wekte mijn belangstelling. Zeker omdat Internet nieuwe mogelijkheden bood. Maar ook de invloed van emotie op aandelen koersen. Kon ik deze kennis ten goede aanwenden voor mijzelf? Helemaal niet! Ik ben financieel flink het schip in gegaan met mijn transacties. In 1997 heb ik nog aandelen gekocht bij Dataplace (biedingen via Internet). Helaas…
Ik kan mij hooguit troosten met de gedachte dat het mij echt geholpen heeft bij het werken met de computer en databestanden.
Neuro-economics
Met de komst van Neuro-economics is opnieuw een gevoelige snaar geraakt. In een recente publicatie las ik dat volgens de theorie de trage economische (Kondratiev) golf pas rond 2020 een dieptepunt bereikt. Dat zou dan staan voor een wereldwijde economische depressie. Deze constatering baseert zich op extrapolatie van historische gegevens. De oude economie maakt plaats voor innovaties, zoals destijds de spoorwegen.
Vijf jaar eerder!
Ik denk dat de theorie staat, maar het dieptepunt naar voren is geschoven in de tijd. De golf komt eerder! De snelheid waarmee innovaties worden ontwikkeld en ook worden ingevoerd neemt logartimisch (dubbel-logaritmisch) toe. Een voorbeeld? De hoeveelste versie iPad en iPhone wordt weer aangeschaft? Zitten we nu dan al op de bodem van de depressie? Dat kunnen we pas later constateren.
2 januari 2012 om 9:21 uur door Jan Taco te Gussinklo
Depressie
Start online Zelfhulp cursus
Mensen met milde depressie
Onderdeel eHealth programma MC Groep
MC Groep biedt vanaf 1 januari de zelfhulpcursus Kleur je leven voor mensen die last hebben van somberheid of een milde depressie. Via dit online programma leren zij om plezier in hun leven (terug) te krijgen en de toekomst positief en met zelfvertrouwen tegemoet te zien. De deelnemers krijgen online begeleiding van een psycholoog van MC Groep en hoeven voor de therapie dus niet meer naar het ziekenhuis toe. De patiënt kiest zelf wanneer en waar hij/zij met de lessen aan de slag gaat, want alles verloopt via internet. Informatie over de online zelfhulpcursus en mogelijkheden om zich aan te melden, is te vinden op de website: e-health.mcgroep.com. Hier staat ook welke zorgverzekeraars de behandeling vergoeden.
Cursus
De online cursus Kleur je leven bestaat uit 8 lessen en 1 opfrisles en leert mensen hun stemming te verbeteren. De lessen bestaan uit schriftelijke en gesproken informatie, korte films en opdrachten. Tijdens de lessen krijgt de patiënt instructies en er wordt gekeken hoe het tijdens en na de cursus met de patiënt gaat. Op de website e-health.mcgroep.com staat een zelftest waarmee geïnteresseerden kunnen nagaan of de cursus voor hem/haar geschikt is.
Prof. Christina van der Feltz van Trimbos Instituut (2009)
Trimbos
De zelfhulp cursus Kleur je leven is ontwikkeld door het Trimbos-instituut en is gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat Kleur je leven helpt bij het verminderen van depressieve klachten. De cursus is door het Centrum Gezond Leven van het RIVM erkend als bewezen effectief.
29 november 2011 om 10:27 uur door Jan Taco te Gussinklo
Nederlandse Studie naar Depressie en Angst
Verhoogd risico op hart- en vaatziekten bij depressie en angststoornis
Depressieve en angststoornissen gaan samen met risicovolle veranderingen in de bloedvaten. Deze veranderingen die uiteindelijk leiden tot hart- en vaatziekten kunnen al in een vroeg stadium (subklinisch) worden gemeten. ‘Het lijkt dus raadzaam bij depressie- en angstpatiënten extra aandacht te schenken aan de staat van de hart- en vaatgezondheid’, concludeert Adrie Seldenrijk in haar onderzoek. Zij promoveert op 30 november bij VUmc en GGZ inGeest. VUmc en partner GGZ inGeest werken intensief aan een integraal aanbod van en onderzoek naar somatische en psychische zorg.
Vaatmetingen
Seldenrijk gebruikte reeds bestaande gegevens van de Nederlandse Studie naar Depressie en Angst en deed extra vaatmetingen in een subgroep. Haar onderzoeksvraag was of een depressie of angststoornis samenhangt met subklinische hart- en vaatziekten (HVZ). Deelnemers waren depressie- of angstpatiënten en gezonde mensen (‘controles’) tussen 18 en 65 jaar. Het onderzoek kwam mede tot stand met steun van de Nederlandse Hartstichting.
Factor 3x
Depressieve of angstige mensen bleken driemaal zoveel kans te hebben op vaatvernauwing in de benen dan de controlegroep. Ook toonden zij een toegenomen stijfheid van de vaten rond het hart. Vaatvernauwing – bijvoorbeeld door beschadigingen waarin zich cholesterol, bloedplaatjes en kalk ophopen – kan zorgen voor verstopping. Vaatstijfheid vergroot de kans op vaatwandbeschadigingen en maakt het voor het hart moeilijker om bloed rond te pompen.
Bovendien bleek sprake van een zogenaamde dosisrespons verhouding: degenen met een grotere ernst of duur van de depressie of angstklachten, lieten een grotere vaatstijfheid zien. Laat-ontstane depressie ging bovendien samen met een verdikte halsslagaderwand. Een ongezondere leefstijl hing wel samen met vaatschade, maar verklaarde niet waarom depressieve of angstige mensen meer subklinische HVZ hadden.
Hoewel het onderzoek geen uitsluitsel kan geven over oorzaak en gevolg, blijkt een verhoogd HVZ-risico bij zowel angst als depressie al te ontdekken op subklinisch niveau.
12 november 2011 om 14:19 uur door Jan Taco te Gussinklo
Start & Stop Antidepressiva
Feiten over antidepressiva
Nederland telde in 2010 zo’n 1 miljoen gebruikers van antidepressiva (bron: GIPdatabank van het CVZ). Jaarlijks starten 250.000 Nederlanders met het gebruik van deze middelen (bron: Nationaal Kompas Volksgezondheid). Van hen staakt ongeveer de helft de behandeling binnen twee weken. Van de mensen die langer dan twee weken door blijven slikken, stopt de helft toch eerder dan de geadviseerde behandelduur.
Terugval
Terugvalpreventie is een belangrijk onderdeel van de behandeling van depressie. Het is niet ongebruikelijk dat een depressie opnieuw de kop opsteekt. Ongeveer 80 procent van de patiënten met een depressie maakt in zijn leven meer dan een periode van depressie door (gemiddeld vier perioden; Multidisciplinaire Richtlijn Depressie, 2009). De Multidisciplinaire Richtlijn Depressie (2009) adviseert bij een behandeling met antidepressiva de behandeling zes maanden langer door te laten gaan na het verdwijnen van de depressiesymptomen bij een eerste periode. Bij ouderen en bij gebruikers die herhaaldelijk depressief zijn, adviseert men de behandeling een jaar langer door te laten gaan. Afhankelijk van de patiëntkenmerken en het aantal keer dat gebruikers een terugval hebben, is zelfs behandeling gedurende één of meerdere jaren mogelijk.
Feiten
Starten en stoppen met medicatie is niet altijd makkelijk. Uit onderzoek van Van Geffen (Geffen van K. Initiation, execution and discontinuation of antidepressant therapy: considerations and decisions of patients) waarbij onder andere gebruik is gemaakt van gegevens op het Meldpunt Medicijnen, blijkt:
• Een kwart van de patiënten die starten met een antidepressivum haalt slechts één recept op in de apotheek. Van deze groep is een derde niet gestart met het gebruik van het antidepressivum, de overige patiënten zijn binnen twee weken gestopt.
• Angst voor en het optreden van bijwerkingen spelen een belangrijke rol bij het niet accepteren van de therapie.
• Ruim de helft van deze patiënten was op eigen initiatief gestopt zonder overleg met de arts.
• Patiënten hebben relatief vaak vragen over stoppen met het gebruik van antidepressiva en ervaren veel problemen met het stoppen.
• Bijwerkingen spelen een belangrijke rol tijdens de behandeling, worden als zeer belastend ervaren en leiden vaak tot stoppen van de therapie.
Effectieve voorlichting
De voorlichting die zorgverleners kunnen geven, wordt beperkt door tijd en de mate waarin patiënten de informatie op dat moment kunnen verwerken. De app is een aanvulling op de voorlichting van behandelaars. Door middel van een app op de mobiele telefoon kunnen medicijngebruikers makkelijk opzoeken wat ze moeten doen als ze problemen hebben met het starten of stoppen van hun medicatie. Hierdoor wil het IVM therapietrouw stimuleren, maar ook voorkomen dat gebruikers onnodig medicijnen slikken. Dit is niet goed voor de gezondheid en brengt ook onnodige kosten met zich mee.
Ervaringen
Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) wil graag weten wat jouw ervaringen zijn met antidepressiva. Wat vind je van de voorlichting van je behandelaar over deze middelen? Heb je bijwerkingen en zo ja, welke? Meld het ons dan via het Meldpunt Medicijnen.
Nog meer weten? Lees dan deze folder of neem eens een kijkje op de site van de Depressievereniging of de Angst, Dwang en Fobie Stichting.
24 oktober 2011 om 16:35 uur door Jan Taco te Gussinklo
Impact
Depressie tast ruimtelijk geheugen aan
Moleculaire mechanismen in de hippocampus van sociaal gestreste ratten verschillen op lange en korte termijn
Bij sociaal gestreste ratten die depressieve symptomen vertonen is het ruimtelijk geheugen aangetast, zowel direct als lang (drie maanden) na de stresservaring. De moleculaire mechanismen in de hippocampus (een hersengebied betrokken bij het omzetten van het korte- in het langetermijngeheugen) verschillen wel op deze twee tijdspunten. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Pieter van Bokhoven, waarop hij 27 oktober promoveert aan de Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam.
Relatie tussen stress en cognitie
Depressie is een veelvoorkomende psychiatrische aandoening die vaak diep in het leven van mensen ingrijpt. Stress is de meest voorkomende oorzaak, bijvoorbeeld door verlies van een baan of een geliefde of langdurige stress op het werk. Naast een gedeprimeerde stemming zijn er bij depressieve patiënten ook cognitieve symptomen waarneembaar, zoals verminderde concentratie en geheugen. Van Bokhoven maakte gebruik van een knaagdiermodel om de relatie van sociale stress en depressie met cognitie en neuroplasticiteit te bestuderen. Naast de directe effecten van sociale stress bestudeerde hij ook de lange termijneffecten van stress omdat bij mensen de depressieve symptomen nog lang na een stressvolle levenservaring voorkomen.
Interieur woning in Praag (Tsjechie)
Pillen helpen, maar therapie even goed
Uit het onderzoek van Van Bokhoven blijkt dat chronische behandeling met het antidepressivum imipramine zowel de primaire depressieve symptomen als de cognitieve symptomen kan verhelpen. Een belangrijke ontdekking is dat gedragstherapie even effectief is in het verhelpen van deze symptomen en ook op moleculair niveau het brein lijkt te herstellen. Deze bevindingen zijn waardevol voor de behandelmethoden voor depressieve patiënten met cognitieve symptomen. Met zijn bevinding dat lang na stress andere moleculaire mechanismen betrokken zijn bij het ontstaan van cognitieve symptomen, toont Van Bokhoven aan dat diermodellen waarin juist de lange termijn effecten van stress worden bestudeerd van belang kunnen zijn in studies naar nieuwe medicijnen. Vooral omdat mensen vaak pas lang na de stressvolle levenservaring met antidepressiva worden behandeld.<
27 augustus 2011 om 18:50 uur door Jan Taco te Gussinklo
Lichttherapie
Nieuwe Hypothese
Bestaande concepten ter discussie?
Af en toe wordt je echt verrast. Hoe is een idee tot stand gekomen? Als je kind niet goed luistert, is het al gauw ‘waar heb je anders oren voor’. Daar zou ik maar mee stoppen! Sinds het gebruik van MP3 spelers en aanverwanten is het toch al niet zo duidelijk. Nu bestaat er zelfs een goede kans dat binnenkort nog meer mensen met oordoppen lopen. Inclusief LED’ s. Niet alleen jongeren, maar mogelijk ook zeer oude mensen. Misschien wel in combinatie met een hoorapparaat?
Je oren hebben er een functie bij?
Onderzoek gaande
Brains
Dit alles heeft te maken met de bevinding dat licht – toegediend via de oren- ook invloed heeft op de hersenactiviteit. Dat geeft onmiddellijk de gedachte dat hier therapeutische interventies mogelijk zijn. Denk eens aan behandeling van de eerste stadia van Alzheimer (lees hier), waarbij de biologische klok is ontregeld.Of najaarsdepressies? Natuurlijk…het zal allemaal moeten worden bewezen. Het is onderwerp van veel discussie, zoals de lezer zelf zal kunnen vaststellen. Maar ook vindt gedegen onderzoek plaats.
