Leeftijd

Dominantie

Winnaars en verliezers

Leeftijd van kandidaten is een goede voorspeller van leiderschap. Is de jonge leeftijd van kandidaat-lijsttrekker Tofik Dibi van GroenLinks nu juist in zijn voor- of nadeel? Kunnen we de uitkomst van verkiezingen voorspellen door simpelweg te kijken naar de leeftijd van de kandidaten? Wetenschappers stellen dat dat inderdaad zo is. In het laatste nummer van het wetenschappelijke tijdschrift PLoS ONE stelt Brian R. Spisak van de Vrije Universiteit Amsterdam dat er een evolutionair verband bestaat tussen ouder worden, status en het gebruik van dominantie om die status te behouden. Kiezers zijn zich impliciet bewust van dit verband, blijkt uit hun stemgedrag.

Oorlog en vrede

In tijden van oorlog wint de oudste kandidaat de verkiezingen! Voorkeur voor oude leiders bij oorlog en jonge leiders bij vrede. VU-onderzoeker Spisak: “Politiek-wetenschappelijke gegevens laten ons zien dat als leiders ouder worden, er meer kans is dat ze betrokken raken bij een conflict tussen landen. Dat is opmerkelijk, want we weten ook dat testosteron afneemt met de leeftijd, hetgeen zou duiden op een daling van conflictueus gedrag. Wij vonden dat oudere leiders met een hoge status vaker dominante strategieën gebruiken om aan de macht te kunnen blijven. Dit zien we niet alleen bij mensen, maar bijvoorbeeld ook bij mannelijke Japanse makaken. Kiezers geven op hun beurt systematisch de voorkeur aan oudere leiders in tijden van oorlog en aan jongere leiders in tijden van vrede.”

Transformatie

Oudere kandidaten zouden dreiging van conflicten moeten benadrukken. Met een computerprogramma lieten de wetenschappers de gezichten van Barack Obama en John McCain zowel jonger als ouder lijken. Spisak: “Met deze techniek kunnen we hun gelaatstrekken behouden en ze relatief onherkenbaar maken. Vervolgens vroegen we aan proefpersonen op welke van de twee leiders zij tijdens fictieve verkiezingen zouden stemmen in tijden van oorlog. Elke keer kozen de proefpersonen voor het oudste gezicht, of dat nu Obama was of McCain. Dat is niet alleen een kwestie van stemmen op de oudste en dus meest ervaren leider; de proefpersonen stapten namelijk over naar de jongere leiders in tijden van vrede. Dit wijst er sterk op dat toekomstige oudere kandidaten een verhoogde kans hebben om verkiezingen te winnen als ze de dreiging van conflicten benadrukken en zorgen dat kiezers dat ook zo zien. Deze bevindingen zijn van cruciaal belang om te begrijpen hoe het democratische, bij voorkeur rationele proces van verkiezingen kan worden verstoord door onze aangeboren vooroordelen.”