Zorgvraag
Ziekenhuizen
Zet de daling in?
Hier op ons vakantieadres moeten we het doen met de Telegraaf. Op de voorpagina vandaag 12 juli 2013 dik gedrukt de mededeling dat ‘de zorgvraag in de ziekenhuizen daalt’. Na een inleiding volgt op pagina 7 een nadere onderbouwing. Interessant is dat -ook weer volgens de Telegraaf- het succes door een aantal partijen wordt geclaimd. Enfin, we weten allang: ‘Sukses kent vele vaders’. De huisartsen (LHV) verklaren het door de teruggang van grieppoliklinieken e.d, meer terugverwijzingen vanuit ziekenhuizen, misschien hogere drempel. Zorgverzekeraars Nederland (ZN) gooit het op de fraudebestrijding.
Verleden (2006) of ook toekomst?
Zorgvraag en zorgaanbod
Echter, een afname van een zorgvraag is nog geen kostenreductie. Immers veel voorzieningen, maar ook personeelskosten gaan gewoon door. Zorgvraag en zorgaanbod zijn verschillende fenomenen. We weten ook dat diverse ziekenhuizen zelfs de jaarcijfers over 2012 nog niet op orde hebben. Met posten kan bovendien geschoven worden. Achmea meldt (volgens de Telegraaf) het eerste kwartaal een afname van ziekenhuisbezoek van 1-3%. Ongetwijfeld waar, maar met de interpretatie van dit soort uitspraken dient men heel voorzichtig te zijn. Iedereen die langdurig werkzaam is (geweest) in de zorgsector, weet dat het ene jaar het andere niet is. Maar ook het ene kwartaal het andere niet. Mogelijk zijn er ook weer wachtlijsten aan het ontstaan? Bijvoorbeeld door gewenste of ongewenste effecten van zorgconcentratie. Wat gebeurt er allemaal in de care? Natuurlijk kunnen ook echte zorginnovaties en taakdelegatie meespelen. Dat zou pas een mooi bericht zijn. Dus het advies is om op de langere termijn de trend te volgen en via data-analyse, maar ook door procesanalyse te kijken of er echt iets verandert in de zorgketen. Hier is ook een rol voor de onafhankelijke journalist (of een data-analyse team). Dus daag ik de Telegraaf uit om hier echt werk van te maken.
Churchill
Ik houd niet van deze aanpak en mis vooral de reflectie. Datzelfde zie je terug als onze overheid spreekt over de crisis aanpak. De mensen zijn echt niet gek! Churchill beloofde ‘bloed, zweet en tranen’aan het Engelse volk in 1940.
Dit bericht is gepubliceerd enkele dagen voordat het onderhandelingsresultaten van Minister Edith Schippers met ziekenhuizen, medisch specialisten, zelfstandige behandelcentra, GGZ en huisartsen naar buiten kwam. Daarmee komt alles (gelukkig) in een wat ander licht te staan. Hoe het uitpakt is natuurlijk nog een ander verhaal. Ik denk nadrukkelijk aan de huidige declaratiestructuur, die verre van transparant is (en dat wel moet worden?).
Inderdaad is een teruggang van het ziekenhuisbezoek niet eenvoudig te verklaren door het geringere verwijzen van de huisartsen. In onze vroegere computersimulatiemodel van de gezondheidszorg zagen we dat vele factoren, incidenteel en structureel, de instroom van het ziekenhuis bepalen. Een van de belangrijkste is het terugbestelgedrag van de specialist. Niet het verwijzen van de huisarts dus. Als de specialist het iets te druk krijgt en de wachtlijst loopt op is de eerste reactie om de patient niet na 4 weken maar na een paar maanden terug te bestellen. Als het minder druk is dan zagen we de terugbestellingen toenemen.
Het gesloten zorgakkoord tussen huisartsen, specialsiten, ziekenhuizen en verzekeraars gaat er veel te stellig vanuit dat patientenstromen eenvoudig zijn om te buigen door te veronderstellen dat huisartsen verrichtingen uit het ziekenhuis overnemen zonder dat in de stroom compensaties komen voor het verlies aan produktie in de ziekenhuizen en vooral bij de medisch specialisten. We hebben al sinds de jaren ’80 de substitutie proberen handen en voeten te geven. Een commissie van de Ziekenfondsraad waarin ik participeerde in de jaren ’90 stelde vast dat misschien door overname van verrichtingen in de huisartspraktijk vanuit het ziekenhuis er hoogstens 7% minder in ziekenhuis zou gebeuren. Maar we geloofden er niet in dat het in de praktijk zou geschieden omdat de huisartsen er eigenlijk niets voor voelden. Komt nu nog bij dat patienten steeds meer druk uitoefenen om naar de tweede lijn te gaan. De mondigheid is toegenomen. Daarbij kan de substitutie alleen maar gestalte krijgen als vooral medici bij zorgverzekeraars heel actief met hun curatieve collegae aan de slag gaan. En zijn er wel genoeg gekwalificeerde medici bij zorgverzekeraars die dit werk kunnen doen? Kortom, ombuiging van patientenstromen vergt een goed inzicht in de factoren die die stromen tot stand brengen. Daar is nog heel wat onderzoek voor nodig.
Het sluiten van een akkoord tussen de koepels is slechts een doekje voor het bloeden, een politiek gebeuren om te laten zien dat er iets wordt gedaan. In de praktijk zal het geen enkel effect hebben en de besparingen zijn dan ook virtueel en absoluut niet reeel. Minister Schippers zal in het rijtje worden gezet van bewindslieden, voorgangers, die de substitutie als beleidsvoornemen hadden en bij wie gebleken is dat het geen enkele euro opleverde.