Historici zijn het er wel over eens
De Hoogleraar met deze Duits aandoende naam
Fervent nazi-aanhanger
Hij had al een bijzondere start als opvolger van de Hoogleraar Prof.Dr.L.Polak Daniels. Inderdaad een Jood, die de de Duitse bezetting niet afwachtte en op 14 mei 1940 tragisch is overleden. De Afdeling van “de Interne Cliniek van het Academisch Ziekenhuis te Groningen” bleef verweesd achter. Internist Kreuzwendedich von dem Borne werd pas na een jaar benoemd als Hoogleraar: mei 1941.
Gedenkboek (collectie J.T.A. te Gussinklo)
 |
Willem Kolff
De verhoudingen zijn door ingrepen van de bezetter zodanig verslechterd dat er een uittocht plaats vindt van assistenten. Bijvoorbeeld Kolff (uitvinder kunstnier) vertrekt naar Kampen. Zelfs vinden arrestaties plaats omdat studenten en de studentenarts demonstratief weigeren de inaugurale rede van de nazi-internist in oktober 1941 bij te wonen. De krapte leidt tot logistieke problemen en onderbezetting. Achter deze annonce van het NTvG (Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde) van juli 1942 gaat dan ook een grote misere schuil:
NTvG
 |
| NTvG |
Overlijden
De moeilijkheden zijn eigenlijk niet overwonnen, ook niet nadat de Hoogleraar op jeugdige leeftijd in december 1943 overlijdt. Het NTvG vermeldt dat kale feit met enkele woorden, maar er volgt geen In Memoriam.
Beste André,
Ik ben een kleinzoon van de broer van Jonkheer Gustaaf Albert Kreuzwendedich von dem Borne. Ik ben gboren als Jonkheer Rodolf Martijn von dem Borne Ik heet nu van Dijck omdat mijn moeder na haar echtscheiding de achternaam van 2 van haar 3 kinderen heeft veranderd naar haar meisjes naam van Dijck
Mijn vader Rodolf von dem Borne, zoon van Ernst von dem Borne is op 56 jarige leeftijd overleden aan een hartinfarct. Ik heb nog een half broer omdat mijn vader opnieuw is getrouwd. Robert von dem Borne. Mijn oudste broer Jurri heeft ook de achternaam van den Borne.
Mijn andere broer heet Ewout van Dijck.
Ik weet niet zo heel veel van mijn opa. Dit oa door de echtscheiding. Mij Opa was zelf ook gescheiden en is getrouwd geweest met mijn Oma, Wiesje den Hartog.
Dat doorgeven van een voornaam alsof het deel van de familienaam is, mag men ook een nogal vreemde gewoonte noemen, maar komt in bepaalde kringen meer voor; de infame opvattingen van uw grootvader staan in de pers van de NSB, o.a. n.a.v. zijn overlijden en de plechtigheid die toen in Groningen werd belegd. Ik neem aan dat u de dochter van zijn dochter bent. Zij staat samen met haar moeder gefotografeerd tijdens de NSB begrafenisplechtigheid. erfelijkheidszorg: het ras “zuiver” houden. Daarover hield uw grootvader lezingen. Dat waren dus geen privé opvattingen. Uw grootvader stierf aan TBC, wat opmerkelijk is voor een arts, maar niet uitzonderlijk in die tijd. Slauerhoff stierf ook aan TBC. Anton Tsjechov ook. Om twee voornbeelden uit de literatuur te noemen. Uw grootvader had een broer die apotheker was en in 1938 naar Indië vertrok als lid van het KNIL. Heeft u soms informatie over hem? Ik ben zijn spoor bijster. Hun beider moeder, toen weduwe, was voor de tweede keer getrouwd, met de latere generaal Eugène Carp (overleden in 1948). Haar eerste man was ook arts. Was ook in Indië geweest. Daarvoor bij de Boeren in Zuid-Afrika, toen het daar oorlog was tegen de Engelsen.
Ik ben een kleindochter van von dem Borne. Ik vind de opmerking “Allicht om gewichtig te doen” nogal tendentieus. Maar verder ben ik nogal benieuwd naar zijn “infame opvattingen over nazi-erfelijkheidszorg” (wat is erfelijkheidszorg overigens?). Hebt U daar referenties van? Ik zou dat wel graag willen lezen.
Jonkheer Gustaaf Albert Kreuzwendedich von dem Borne had in Leiden gestudeerd en had daarna (1933-36)in Amsterdam als kankerspecialist aan het Binnengasthuis gewerkt. Dan keerde hij naar Leiden terug als “chef de clinique” bij Buitinga. In 1938 volgde hij in Amsterdam professor Borst op. Hij had inderdaad Duitse voorouders. Zijn vader had in Indië gewerkt, maar voordien was hij ook in Zuid-Afrika geweest en wel tijdens de Boerenoorlog. Die “Kreuzwendedich” hoort niet bij zijn familienaam, maar is een “voornaam” die men aan elkaar doorgeeft. Allicht om gewichtig te doen.Hij verspreidde de meest infame opvattingen over de nazi-erfelijkheidszorg die men zich maar kan indenken en hij deed dat ook buiten de universiteit, o.a. tijdens lezingen voor de SS.
Via de Biograaf van Kolff aanvulling:
…. maar als je nog iets wilt toevoegen: de aanstelling van Von dem Borne in Groningen in 1941 was een half jaar vertraagd omdat de beste man tuberculose kreeg en pas later kwam. Dit gaf Kolff de gelenheid zijn lopende onderzoek in Groningen af te ronden, zijn registratie als internist in orde te maken en te solliciteren in Kampen. Kortom: Kolff hoefde hierdoor niet halsoverkop weg. Dat Von Dem Borne snel overleed is niet zo verwonderlijk. Hij had – aldus Kolff – een zwak gestel.
Herman